Census Programı
Census programı, aşağıdaki sorular çerçevesinde organize edilen üç temel bileşen içeriyordu:
1. Okyanuslarda geçmişte neler yaşamıştır?
2. Okyanuslarda şu anda neler yaşamaktadır?
3. Okyanuslarda gelecekte neler yaşayacaktır?
Census araştırmacıları, yaklaşık olarak son 500 yılı, yani insanın doğanın dengesine müdahale etmeye başlamasından itibaren geçen süreyi kapsayacak şekilde, deniz hayvanları popülasyonları tarihini ortaya koyma görevini üstlendiler. Programın bu bileşeni, History of Marine Animal Populations (HMAP) (Deniz Hayvanları Popülasyonları Tarihi) adını aldı.
Census’un en geniş çaplı bileşeni, 14 alan projesi kapsamında şu anda dünyadaki okyanuslarda nelerin yaşadığının araştırılmasını içeriyordu. Tüm araştırmalarda çok çeşitli teknolojiler kullanılarak, okyanuslardaki altı bölgenin her birinde önemli biyotalar örnek olarak seçilmiştir. Bu ilgi çekici ve çeşitli alan projeleri aşağıda detaylandırılmaktadır.
Modelleme ve benzetim yoluyla, gelecekte okyanuslarda nelerin yaşayacağının öngörüsünde de bulunuldu. Programın bu bileşeni, Future of Marine Animal Populations (FMAP) (Deniz Hayvanları Popülasyonlarının Geleceği) adını aldı. Bu çalışmayı yapan grup, gelecekte deniz popülasyonları ve ekosistemler için tahminlerde bulunmak üzere yeni istatistiksel ve analitik yöntemler yaratma ve birçok farklı kaynaktan gelen verileri bütünleştirme konularına odaklandı.
Küresel girişim, son model bir veri özümleme yapısına gereksinim duydu ve bu sayede Census’un dördüncü bileşenini oluşturan Ocean Biogeographic Information System (OBIS) (Okyanus Biyocoğrafik Bilgi Sistemi) ortaya çıktı. Vizyon, dünyanın herhangi bir yerindeki kullanıcıların bilgisayarlarından okyanusların haritalarına tıklayıp istedikleri okyanus alanında yaşayan canlılarla ilgili bilgilerin bulunduğu Census verilerine ulaşabilecek olmalarıydı. 2010 yılının sonunda OBIS, 30 milyondan fazla kayıt içeriyordu. OBIS, veri paylaşımını kolaylaştırmak ve deniz yaşamını etkileyen modelleri ve süreçleri anlamada bir kapı açmak üzere tasarlanmıştı.
CoML projeleri
Alan Projeleri
CoML, 14 alan projesi gerçekleştirmiştir:
• CeDAMar (Census of Diversity of Abyssal Marine Life) (Abisal Deniz Yaşamı Çeşitliliğinin Sayımı): Abisal Düzlükler
Abisal Deniz Yaşamı Çeşitliliğinin Sayımı, küresel değişim araştırması olarak ve biyoçeşitliliği düzenleyen tarihi olayların ve şu anki ekolojik faktörlerin daha iyi anlaşılması açısından, abisal düzlüklerde yaşayan türlerin çeşitliliğini belgelemiştir. CeDAMar, gezegendeki en büyük ve en erişilmez çevrelerden birinin geniş ölçekli dağılımı üzerinden güvenilir veriler elde etmiştir.
• CAML (Census of Antarctic Marine Life) (Antarktik Deniz Yaşamının Sayımı): Antarktik Okyanusu
Antarktik Deniz Yaşamının Sayımı (CAML), Antarktika deniz biyoçeşitliliğinin dağılımını ve zenginliğini; iklim değişikliğinden nasıl etkilendiğini ve değişimin Güney Kutup Denizi tarafından sağlanan ekosistem şartlarının doğasını insanlığın yararı için nasıl etkileyeceğini araştırmıştır.
• ArcOD (Arctic Ocean Diversity) (Kuzey Buz Denizi’nin Çeşitliliği): Kuzey Buz Denizi
Census of Marine Life’ın Kuzey Buz Denizi’nin Çeşitliliği projesi, Pan-Arktik ölçek üzerinde, mevcut Kuzey Buz Denizi biyoçeşitliliğini belgelemiştir. Bu programın üzerinde durduğu konu biyoçeşitlilikti çünkü süreçler, içerdikleri biyota bileşimi tarafından ciddi derecede etkileniyordu. Projenin işletimsel yaklaşımı, deniz buzu, su kolonu ve deniz tabanı gibi üç büyük alandaki biyoçeşitliliği incelemek için tasarlanan araştırma çabalarının koordine edilmesine, özendirilmesine ve desteklenmesine yardımcı olmaktı.
• CoMargE (Continental Margin Ecosystems) (Kıta Kenarı Ekosistemleri): Kıta Kenarları
CoMargE, Census of Marine Life'ın 2005 yılında gerçekleştirdiği bir alan projesidir. Proje ile çeşitli habitatlar ve uzaysal ölçekler üzerine odaklanılarak, kıta kenarlarındaki bentik ve bento-demersal biyoçeşitlilik modelleri tanımlandı ve bu modellere göre çevresel çoktürellik dağılımı belirlendi. Projeye Myriam Sibuet önderlik etti ve yönetimi Lenaick Menot üstlendi; bu kişilerin her ikisi de Fransız'dır.
• POST (Pacific Ocean Shelf Tracking Project) (Pasifik Okyanusu Kıyılarını İzleme Projesi): Kıta Sahanlıkları
Pasifik Okyanusu Kıyılarını İzleme Projesi (POST) programı, Pasifik somonunun denizel yaşam tarihini araştırmak için yeni bir elektronik izleme teknolojisi uygulamasını geliştirdi ve tanıttı. POST projesinin odaklandığı başlıca alan, kalıcı bir kıtasal ölçekli deniz telemetri sisteminin geliştirilmesini kapsamaktaydı. Proje düzeni, kıta sahanlıklarındaki deniz tabanları üzerine ve bazı önemli nehirlerin ağzından yukarı doğru olacak şekilde kurulmuştur; kıyı boyunca sadece somonların değil, diğer birçok tipte deniz hayvanının hareketleri görüntüleniyordu. Elde edilen izleme verileri, kaynakların sürdürülebilir kullanımını hedefleyecek şekilde balıkçılık yönetim politikalarının gelişimi ve göçmen balıkların hareketlerini anlamak ve onları korumak için başvurulabilecek kaynaklar olmuştur.
• CReefs (Census of Coral Reefs) (Mercan Resiflerinin Sayımı): Mercan Resifleri
Resif biyoçeşitliliğinin küresel anlamda daha iyi anlaşılmasını sağlayacak şekilde, Census of Marine Life’ın Mercan Resiflerinin Sayımı (CReefs) projesi, dünya genelinde farklı bölgelerdeki mercan resifi ekosistemlerinin sınıflandırılarak sayımını yürütmüş, tropikal sınıflandırma bilgisini arttırmış, yeni uluslararası protokoller geliştirmiş (Örn: DNA tabanlı teknolojiler ve uzun dönem örneklendirme cihazları) ve değişen mercan resifi verilerine erişim imkânlarını çoğaltmıştır.
• ICoMM (International Census of Marine Microbes) (Deniz Mikroplarının Uluslararası Sayımı): Mikroplar
Deniz Mikroplarının Uluslararası Sayımı (ICoMM) projesi, mikrobiyal çeşitliliğin envanterine olanak sağlamış ve bakteriler, arkeler, protistler ve ilgili virüsler de dâhil olmak üzere tek hücreli organizmaların çeşitliliğine dair tüm bilgileri listelemek için bir strateji geliştirmiştir; bilinmeyen mikrobiyal çeşitliliği keşfetmiş ve ortaya çıkarmış, bu bilgiyi uygun ekolojik ve evrimsel bağlamların içerisine yerleştirmiştir.
• MAR-ECO (Mid-Atlantic Ridge Ecosystem Project) (Orta Atlantik Sırtı Ekosistemi Projesi): Okyanus Ortası Sırtları
MAR-ECO, Orta Atlantik Sırtı üzerindeki ve civarındaki sularda yaşayan organizmalar arasındaki dağılım, bolluk ve tropik ilişki yapılarını tanımlamıştır. Bu yapılar dâhilinde değişkenliğe neden olan ekolojik süreçleri belirlemiş ve modellemiştir. Proje balıklar, kabuklular, kafadanbacaklılar (cephalopodlar) ve jelatinimsi plankton ile diğer aktif yüzücü organizmalara odaklanmıştır ama daha çok deniz yüzeyi çevresi ile etkileşimde olan deniz kuşları ve memeli deniz hayvanları gibi besin zincirinde üst sıralarda yer alan avcılar da odak noktası olmuştur.
• NaGISA (Natural Geography in Shore Areas) (Kıyı Bölgelerdeki Doğal Coğrafya): Kıyı Açığı
Kıyı Bölgelerdeki Doğal Coğrafya (NaGISA) projesi, dünya genelinde yakın kıyılardaki habitatlara özgü biyoçeşitliliğin envanterini tutmuş ve düzenlemesini yapmıştır. Projenin uluslararası özelliği ve hedef alanı, Japonca’da karanın denizle kesiştiği dar kıyı bölgesi anlamına gelen 'nagisa' kelimesinde yansıtılmaktadır. NaGISA, Census of Marine Life’ı dünya genelinde yerel ilgilerle bütünleştirerek bir elçi proje olarak kendisine benzersiz bir yer edinmiştir. Projenin ilk amacı, yakın kıyı biyoçeşitliliğinin küresel ana hatlarını düzenlemek ve sonrasında aynı kıyıları gelecek 50 yıl için izlemeye devam etmek için bu ağı kullanmaktı.
• GoMA (Gulf of Maine Program) (Maine Körfezi Programı): Bölgesel Ekosistemler
Maine Körfezi, Census of Marine Life'ın pilot çalışma ekosistemi olarak seçilmiştir. Bu programla büyük bir deniz çevresi dâhilinde ekosistem tabanlı bir yönetimin işletilmesi bilgisi kazanılmış, habitat dizilimi ve planktondan balinaya kadar besin zinciri üzerinden ekolojik ve biyoçeşitlilikle ilgili süreçlerin bilgisinin artmasına katkı sağlanmıştır.
• CenSeam (Global Census of Marine Life on Seamounts) (Deniz Dağları Üzerindeki Deniz Yaşamının Küresel Sayımı): Deniz Dağları
CenSeam, deniz dağı ekosistemleri üzerine yapılan bir küresel çalışmaydı; bu ekosistemlerin deniz organizmalarının biyocoğrafyası, biyoçeşitliliği, üretkenlikleri ve evrimleri üzerindeki rolünü belirlemek ve insan faaliyetlerinin etkilerini değerlendirmek için yapılmıştı. 2005 yılında başlamıştır ve CenSeam'in Veri Analiz Çalışma Grubu’ndan elde edilen özel bilgi ile birlikte CenSeam bilim topluluğu iki kapsayıcı ve öncelikli konu belirlemiştir:
1) Deniz dağları ve diğer habitat tipleri arasındaki farklar da dâhil olmak üzere, deniz dağları üzerindeki organizma topluluğunun düzen ve çeşitliliğini yöneten faktörler nelerdir?
2) İnsan faaliyetlerinin deniz dağı organizma topluluğunun yapısı ve fonksiyonu üzerindeki etkileri nelerdir?
• TOPP (Tagging of Pacific Predators) (Pasifik Avcılarını Etiketleme): Üst Avcılar
Pasifik Avcılarını Etiketleme (TOPP) araştırma programı ABD, Avustralya, Kanada, Meksika, Japonya, Fransa ve İngiltere’den bilim adamlarının ortak çalışmalarının bir ürünüdür; Kuzey Pasifik’teki büyük açık su hayvanlarının hareketlerine ve davranışlarına dair çevresel yapıyı anlamak için yeni teknolojiler uygulamışlardır. Bilim adamları yeni elektronik etiketlerle, Pasifik havzasını çaprazlamasına kat etme süreçlerinde deniz balıklarını, kaplumbağaları, kuşları, yüzgeçayaklıları (pinnipedler), balinaları ve Humboldt mürekkep balıklarını takip altına aldılar. Elde edilen sonuçlarla, nerede beslendikleri ve üredikleri ve hangi göç yollarını kullandıkları da dâhil olmak üzere bu hayvanların biyolojik yapılarıyla ilgili temel sorulara cevap bulunmuştur.
• ChEss (Biogeography of Deep-Water Chemosynthetic Ecosystems) (Kemosentetik Derin Su Ekosistemlerinin Biyocoğrafyası): Bacalar ve Sızıntılar
ChEss, küresel ölçekte kemosentetik kaynaklı derin su ekosistemlerinde yaşayan türlerin biyoçeşitliliği ve biyocoğrafyası ile ilgili olarak bilgi artışı sağlamış, bu toplulukları biçimlendiren süreçlerin anlaşılmasını kolaylaştırmıştır. ChEss şemsiyesi altında toplanan bilim adamları, tüm dünya genelinde faaliyet göstermişlerdir. ChEss, kıta kenarları ve deniz dağları ile kesişen düşük oksijen alanları, batmış ağaç parçaları, balina kalıntıları, soğuk su sızıntıları ve hidrotermal bacalar gibi kısıtlı derin su çevrelerinde yaşayan deniz hayvanlarının çeşitliliği, bolluğu ve dağılımı ile ilgili olarak Census of Marine Life’ın temel soruları üzerinde durmuştur. ChEss bilim adamları, tüm kemosentetik derin su ekosistemleri arasındaki filocoğrafik ilişkileri anlayabilmek için, bütün bu sistemler üzerinde yapılan araştırmalardan elde edilen sonuçları birleştirmişlerdir.
ChEss bilim adamı Michel Segonzac, 2005 yılında popüler medyada da yer almış Kiwa hirsuta türündeki kabuklunun keşfini gerçekleştiren ortaklardan biridir.
• CMarZ (Census of Marine Zooplankton) (Deniz Zooplanktonunun Sayımı): Zooplankton
Deniz Planktonunun Sayımı (CMarZ), dünya okyanusları boyunca hayvansal plankton biyoçeşitliliğinin taksonomik olarak kapsamlı şekilde değerlendirilmesi üzerinde çalışmıştır. Proje, zooplankton türlerinin çeşitlilikleri, biyokütleleri, biyocoğrafik dağılımları, genetik çeşitlilikleri ve topluluk yapıları ile ilgili bilgiler elde etmiştir. Taksonomik odak noktası, hayatları boyunca okyanus akıntılarıyla sürüklenen hayvanlar idi (Örn: holozooplankton). Bu toplam, şu anda 15 şubeden yaklaşık 7000 tanımlı türü içermektedir. Census, benzersiz ve muhtemelen endemik ve henüz sınıflandırılmamış zooplankton türlerini barındıran deniz çevrelerini kapsama alanına almıştır.
Alan Dışı Projeler
Census of Marine Life, üç tane de alan dışı proje gerçekleştirmiştir:
• OBIS (Ocean Biogeographic Information System) (Biyocoğrafik Okyanus Bilgi Sistemi): Bilgi Sistemi
Biyocoğrafik Okyanus Bilgi Sistemi (OBIS), deniz biyoçeşitliliği üzerine odaklanan bir uluslararası bilgi sistemidir. Deniz türleri üzerinde coğrafik referanslı uzman verileri sağlamaktadır ve şu anda 800’den fazla veri tabanında 30 milyondan fazla kesin olarak sınıflandırılmış tür yer almaktadır. OBIS, türler ile yaşadıkları çevreler arasındaki ilişkiyi görüntülemek için konumsal sorgu aletleri bulundurmaktadır. Bu bilgilere internet üzerinden kolayca ve ücretsiz olarak erişilebilir ve bu erişim, özel bir yazılım gerektirmez.
• FMAP (Future of Marine Animal Populations) (Deniz Hayvanları Popülasyonlarının Geleceği): Okyanusların Geleceği
FMAP, türlerin bolluğunun, dağılımının ve çeşitliliğinin küresel anlamda değişen yapılarını tanımlamaya ve sentezlemeye ve balıkçılığın, iklim değişikliğinin ve diğer anahtar değişkenlerin bu yapılar üzerindeki etkilerini modellemeye çalışmıştır. Bu çalışma, okyanus sahaları boyunca, geçmişte olan değişimleri anlama ve gelecekte olacakları tahminleme üzerinde durularak gerçekleştirilmiştir.
• HMAP (History of Marine Animal Populations) (Deniz Hayvanları Popülasyonlarının Geçmişi) : Okyanusların Geçmişi
Deniz Hayvanları Popülasyonlarının Geçmişi (HMAP), özellikle mevcut bollukta uzun dönemde gerçekleşen değişimler, büyük ölçekte tarım faaliyetlerinin ekolojik etkileri ve insan topluluklarının tarihsel gelişimi içerisinde deniz kaynaklarının rolü ile ilgili olarak ekosistem dinamiklerinin anlaşılmasını geliştirmiştir. İlk tarihsel kayıtlardan bu yana insanoğlu, okyanuslardan farklı hayvan çeşitlerini yakalayıp kullanmıştır. Ekologlar geleneksel olarak bu kullanımların hem direkt hem endirekt olarak etkilediği birçok hayvan popülasyonunun şimdiki durumlarını belirlemeyi hedeflerken, daha önceki zamanlarda etkilenen popülasyonların durumlarına daha az odaklanılmıştır. HMAP, okyanus ekosistemlerinin insanoğlunun etkisiyle ve hatta iklim değişikliğine ilişkin olarak nasıl değiştiğini belirlemek için deniz popülasyonlarının hangi modern popülasyonlarla karşılaştırılabileceğine dair tarihsel bir referans noktası yaratmıştır.
• Etiketleme & Görüntüleme
Duke Üniversitesi’nin Deniz Jeo-Uzamsal Ekoloji Laboratuvarı’nda konumlanan Etiketleme ve Görüntüleme Takımı, on yıllık Census of Marine Life sonuçlarını sergilemek için yöntemler geliştirmiş ve bunları paylaşmıştır.
National and Regional Implementation Committees (NRICs) (Ulusal ve Bölgesel Uygulama Komiteleri)
Census of Marine Life’ın küresel amaçlarından biri, Census of Marine Life sonlandırıldıktan sonra devam edecek olan ulusal ve bölgesel seviyede deniz biyoçeşitliliği araştırmaları için desteğin güçlendirilmesiydi. Bazı ülkeler ve ülke grupları, diğer başarılı küresel araştırma programlarının ayak izlerini takip ederek, kendi sularındaki deniz biyoçeşitliliği bilgisinin durumunu değerlendirmek için araştırmacılar, hükümet kurumları ve hükümet dışı kurumlar ve kaynak yöneticileri gibi bölgesel Census of Marine Life paydaşlarını bir araya getirmiştir. Bu değerlendirmeler, daha fazla yerel programın uygulanması ve Census of Marine Life’ın ve onun projelerinin coğrafik faaliyet alanının genişletilmesi için Ulusal veya Bölgesel Uygulama Komiteleri organizasyonunun oluşmasına neden olmuştur. Bu ulusal ve bölgesel komiteler bilim adamlarını, finans ajanslarını, politikacıları ve geniş kullanıcı topluluklarını birbirleriyle bağlantılı hâle getirerek, deniz biyoçeşitliliği için araştırma ve veri önceliklerini belirlemişlerdir ve ortaklıklar kurarak, yerel bilimsel çalışmalar için finans fırsatları keşfederek ve Census of Marine Life’ın yerel takipçilere ulaşmasını sağlayarak bu önceliklerin gerçekleştirilme yollarını bulmuşlardır. Komiteler, çalışmalarını Census of Marine Life şemsiyesi altında yapmıştır.
Bir Ulusal ve Bölgesel Uygulama Komitesi tarafından temsil edilmiş dünya bölgeleri:
• Avustralya
• Kanada
• Karayipler
• Çin
• Avrupa
• Japonya
• Hint Okyanusu
• Endonezya
• Güney Kore
• Güney Amerika
• Sahra altı Afrika
• ABD
• Umman Denizi
Ortaklıklar
• Hayat Ansiklopedisi
Census of Marine Life, dünya üzerinde bilinen tüm türler için izahlı web sayfası kayıtları yaratmak amacıyla Hayat Ansiklopedisi ile ortaklık kurmuştur.
• Hayat Barkodu
Census of Marine Life, şu ana kadar sınıflandırılmış yaklaşık 230.000 deniz türü için DNA barkodlaması yaratılmasına yardımcı olmak için Hayat Barkodu ile ortaklık kurmuştur.
• Google Earth
Google ve Census of Marine Life, Google Earth 5.0 üzerinden ortaklık kurmuştur. Google Earth’teki okyanus, Census of Marine Life’a yönelik olarak, kullanıcıların keşif gezileri üzerinden Census bilim adamlarını takip etmelerine ve Census boyunca bulunan deniz hayatını ve buna dair özellikleri görmelerine olanak sağlayan bir tabaka içermektedir.
Sentez
Census of Marine Life, projeler tarafından üretilen büyük miktarda bilgiyi sentezleyen ve yaygın içeriğe ve ilişkili bildirilere entegre eden bir Sentez Grubu’na ev sahipliği yapmıştır. Bu grup, 2010 yılında halka sunulan kapsamlı ve birleşmiş ürün serilerini üretmiştir. Bu ürünler arasında kitaplar, web sayfaları, derlemeler, makaleler, haritalar vb. yer almaktadır.
Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: Wikipedia > Census of Marine Life
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder