Sert mercanlar revaçta olan canlılardır ama birçok akvarist, bakımları konusunda hâlâ sıkıntılar yaşamaktadır. Yumuşak mercanlara göre çok daha renklidirler ve öldükten sonra arta kalan sert bir iskelet geliştirdikleri için bu adı alırlar. Bu sert iskeletler, sonrasında mercan resiflerinin temellerini oluşturur.
LPS ve SPS
Sert mercanlar iki tipte olur: LPS ve SPS. Bunlar büyük polipli sert (LPS) mercanlar ve küçük polipli sert (SPS) mercanlardır; LPS’den zaman zaman uzun polipli sert mercanlar olarak da bahsedilir. Tüm sert mercanlar Scleractinia takımına bağlı olduğundan, LPS ve SPS kısaltmalarının son harfi olan S, bazen bu takım ismini ifade eder.
Nasıl ayırt edilirler?
Sığ ve bol güneş gören sudaki bir resif yapısını hayal edin; muhtemelen SPS mercanların bulunduğu bir resif hayal ediyorsunuz. Bunlar özel resif inşaatçılarıdır ve şekilleri, geyik boynuzu ve ağaç dalı şekillerinden disk ve düz masa şekillerine kadar çeşitlilik gösterir. Küçük polipli sert (SPS) mercanların poliplerini nadiren görürsünüz. Bunun yerine, üzerlerini kaplayan ince ve canlı bir 'deri' dokusu bulunmaktadır. SPS iskeletleri de kalın ve ağır bir yapıda olur.
Mercanlar, büyüdükçe enerji için güneş ışığı ve yiyecek getirmesi ve kendisini temizlemesi için su akıntısına daha açık olmak için yüzey alanlarını genişleterek, bu kalsiyum karbonat iskelet yapısının üzerine koyar.
Doğada ciddi derecede yaralandıklarında bile SPS mercanlar büyümeye devam edebilir; resif tabanının daha az uygun şartları arasında kırık parçanın canlı dokusu ölmeye ve kalan parça da yeniden büyümeye başlar.
Kalsiyum içerikleriyle birlikte kırık iskeletler, eriyerek bir araya gelir ve üzerlerinde büyümeleri için diğer mercanlara yeni bir yapı oluştururlar. Bu, bir resifin inşa olma döngüsüdür.
LPS mercanlar çok daha az çeşitli olur. Ayrıca daha küçük iskeletleri vardır ama üzerlerinde gelişen dokunun hacmi fazladır ve şekillerinin korunmasına yardımcı olması için kendilerini su ile şişirirler.
LPS mercanlar genel olarak güneş ışığına daha az bağlıdır ve büyük poliplerini zooplankton gibi besin maddelerini yakalamak için etkili şekilde kullanırlar. Akvaryumda balıkların beslenme zamanında, LPS mercanlar da beslenir ve polipleriyle artemia gibi besinleri yakalarlar.
Bu ayrıca LPS mercanların resifte farklı bölgelerde görüldüğü anlamına gelir. Yaygın olarak daha derin, daha az ışıklı ve farklı akıntılara sahip alanlarda veya az akıntılı ve zaman zaman bulanık suya sahip sığ lagünlerde ve deniz çayırı yataklarında yaşarlar.
Bakımları kolay mıdır?
Bir resif akvaryumunda sert mercanların yumuşak mercanlara göre ve sert mercanlar arasında da SPS mercanların LPS mercanlara göre bakımlarının daha zor olduğuna dair birçok bilgi bulunmaktadır.
Su şartları açısından tüm tropikal resif mercanları aynı değerlere gereksinim duyar. Tuzluluk değişkenlik gösterse de (Kızıldeniz, normalden fazla tuzluluğa sahiptir.) doğal deniz suyu; pH 8,2, kalsiyum 425 ppm., magnezyum 1.300 - 1.500 ppm. ve iletkenlik 8 dKH değerlerine sahiptir.
Bir mercan tipini diğerine göre daha kolay yapan şey, dayanıklılıktır. Akvaristin hatalarının veya tembelliğinin ortaya çıktığı durumlarda, en fazla dayanıklılık gösterecek olanlar yumuşak mercanlardır ve doğal deniz suyundan çok farklı şartlarda en uzun süre onlar yaşayacaktırlar.
Sert mercanlar söz konusunda olduğunda dayanıklılıkta ilk sıralarda Balon Mercanı (Plerogyra spp.) gibi türleri barındıran LPS mercanlar vardır. En az dayanıklılık gösterenler ise SPS mercanlardır ve en iyi şartları sağlayamazsanız, çabucak öleceklerdir.
SPS mercanlar, akvaryumda daima sıfıra yakın değerlerde tutulması gereken nitrata ve fosfata karşı en fazla hassasiyet gösterenlerdir. Güçlü ışık ve akıntı gereksinimi en fazla olanlar da onlardır. Daha agresif mercanlarla mücadele konusunda zayıftırlar ve normalin üstündeki sıcaklıklara karşı çok dayanıksızdırlar.
Ortalama bakım yapılan veya iyi kurulmamış bir resif akvaryumunda SPS mercanlar, eklenmelerinin birkaç gün sonrasında ölecektir. LPS mercanlar birkaç hafta, yumuşak mercanlar ise aylar veya yıllar boyunca dayanabilir.
Bir arada bakılabilirler mi?
Işık, akıntı, resif habitatı, beslenme ve agresiflik konularındaki farklılıklarından dolayı, LPS ve SPS mercanlar bir arada tutulmamalıdır.
Genel anlamda LPS mercanlar daha iri yemlerle daha sık beslenmeye, mavi ışığa ve derinlerdeki resifleri taklit edercesine laminar akıntı modeline gereksinim duyar. SPS mercanlar içinse çoğunlukla daha küçük yemler, beyaz ışık ve güçlü ve düzensiz akıntı modeli gerekir.
Çok az akvaryum; ışık rengi, sıcaklık ve akıntı modeli konularında farklı alanlar yaratmak için yeteri kadar büyüktür. Yumuşak mercanlar ve LPS veya SPS mercanlar bir arada olacaklarsa, uygun özel şartların sağlanmış olması gerekir.
Savaş durumları!
LPS ve SPS mercanlar genel hatlarıyla farklı morfolojik yapılara sahip ve farklı bakım ve şartlara gereksinim duyan canlılar olarak tanımlanabilirler; bununla birlikte, daha başka farklılıkları da söz konusudur.
Poliplerinin ve dokularının temas hâlinde olabileceği alanlara yerleştirilen farklı türde mercanlar, kimyasallar salgılayarak birbirlerini zehirleyecek veya bazı durumlarda yiyecektir.
Doğada resifler, bölgelerin ve yiyeceğin kıymetli olduğu bir savaş alanıdır. Bu savaş alanında öl ya da öldür kuralı geçerlidir. Mercanlar; yaşadıkları yerde yaşamak, ışıklarını kullanmak ve yiyecek yollarını ele geçirmek isteyen diğer mercanlara karşı kendilerini korumak zorundadır.
Bilinmeyen nedenlerle, LPS mercanlar SPS mercanlardan daha güçlü zehirlere sahiptir; hareket eden uzun tarayıcı tentakülleri aracılığıyla istedikleri anda zehirlerini salgılarlar ve standart poliplere göre daha uzağa gönderebilirler.
Akvaryum mercanları arasında LPS mercanlar, anemonlardan sonra en güçlü zehre ve en agresif tutuma sahip olanlar onlardır. SPS mercanlar daha az agresiftir ve doğada çoğunlukla birbirlerine yakın şekilde yaşarlar. Bu durum, resif akvaryumlarında da bir avantaj oluşturur.
Mükemmel zamanlama
Sert mercanları beslemek için daha iyi bir zaman hiç olmamıştı ve nihayet omurgasızlarımız da balıklarımız kadar renkli olabiliyor. Hatta birçok SPS mercanın kültürü yapılıyor; yani teorik olarak okyanuslarda hiç yaşamamış bir mercan koleksiyonuna sahip olabilirsiniz.
Nasıl başlayabilirim?
Su parametrelerinin doğru olduğundan emin olun; ışıklandırmanızı ve akıntınızı LPS veya SPS mercanlara göre ayarlayın.
SPS mercan akvaryumlarında daha iyi bir akıntı için daha açık kayalık yapılar ve LPS mercan akvaryumlarında ise kumcul türler için daha çok kumluk alan oluşturmak, artarak devam eden uygulamalardır. LPS mercanların, birbirlerini zehirlememeleri için akvadizayn sırasında aralarında boşlukların bırakılması da önemlidir.
Sonrasında, bakımı kolay türler seçin. Balon Mercanı (Plerogyra spp.), LPS mercanlar arasında ve Montipora capricornis de SPS mercanlar arasında en kolay türler olarak öne çıkmaktadır.
Başlangıçta bu iki mercandan biriyle deneyim kazanın ve birkaç aylık başarılı bir bakımın ardından, (beslediğiniz türe göre) daha fazla SPS veya LPS mercan ilave edin.
Popüler türler nelerdir?
LPS mercanlar:
• Papatya Mercanı (Alveopora spp.)
• Acan (Acanthastrea spp.)
• Disk Mercanı (Fungia spp.)
• Galaksi Mercanı (Galaxia spp.)
• Ananas Mercanı (Blastomussa spp.)
• Beyin Lobu Mercanı (Lobophyllia spp.)
• Trompet Mercanı (Caulastrea spp.)
• Ay Mercanı (Favia spp.)
• Açık Beyin Mercanı (Tracyphyllia spp.)
• Zarif Mercan (Catalaphyllia spp.)
• Çekiç Mercanı, Çıpa Mercanı, Kurbağa Yumurtası Mercanı (Euphyllia spp.)
• Balon Mercanı (Plerogyra spp.)
• Sakal Mercanı, Duncan Mercanı (Duncanopsammia axifuga)
SPS mercanlar:
• Geyik Boynuzu Mercanı, Masa Mercanı, Salkım Mercanı, Şişe Fırçası Mercanı (Acropora spp.)
• Karnabahar Mercanı, Fırça Mercanı, Salkım Mercanı (Pocillopora spp.)
• Kuş Yuvası Mercanı (Seriatopora spp.)
• Kadife Mercanı (Montipora spp.)
• Parmak Mercanı (Porites spp.)
• Yumru Parmak Mercanı (Stylopora spp.)
• Boynuz Mercanı (Hydnophora spp.)
Yazan: Jeremy Gay
Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: Pratik Balık Bakımı (Practical Fishkeeping) dergisi, Ekim 2009
İlgili makale: Acanthastrea Mercanlarının Bakımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder