Keşiş yengeçleri esasen yengeç değildir. Anomura alt takımına dâhildirler ve özel morfolojik yapıları ile 'gerçek' yengeçlerden ayrılırlar. Yumuşak bir karna sahip olduklarından, yumuşakça kabuklarını kullanma konusunda ünlü olmuşlardır; mercan iskeleti parçalarını ve hatta fırsat bulduklarında şişe kapağı gibi çöpleri de kullanırlar.
Birçok tür, gastropod (salyangoz) kabuklarına yerleşir ve sonuç olarak karınlarını (kabuğun iç kısmında) bükerler veya döndürürler. Bununla birlikte birçok türde sol kıskacın sağ kıskaca göre daha büyük olması durumu nedeniyle bir 'solaklık' söz konusudur.
Beslenme alışkanlıkları ve sıcaklık konusundaki gereksinimleri, son derece değişkenlik gösterir. Bazıları küçük yapıdadır ve resif akvaryumlarında harika bir temizlik ekibi oluştururlar. Bazıları ise balık yakalayabilecek kadar iri yapıda olabilir ve çok büyük akvaryum arkadaşları dışındakilere ciddi zararlar verebilirler.
Akvaryumda her zaman içerisinde gelişecekleri boş kabuklar bulundurmalısınız ve ortak davranışlarını sergileyebilecekleri ek kabuklar da olmalıdır. Keşişler önce herhangi bir potansiyel yeni yuvalarının içini dikkatlice inceleyecek ve uygun olduğuna karar verirlerse ustalıklı bir hareketle buraya yerleşeceklerdir.
Türlerle tanışma
Bazı türler harika temizleyicidirler; baş belası algleri ve zeminin üzerinde kalan artıkları tüketirler.Küçük resif akvaryumları için ideal türler arasında 2 cm. boya ulaşan Mavi Bacaklı Keşiş Yengeci (Clibanarius tricolor) ve 3 cm. boya ulaşan Kırmızı Bacaklı Keşiş Yengeci (Paguristes cadenati) bulunur; her iki tür de Karayip kökenlidir.
Bu küçük ama oldukça aktif keşişler ayrıca parlak renkli bacaklarıyla çok göz alıcı canlılar olarak öne çıkar.
Ancak bakımları konusunda bazı şartlar bulunur. Akvaryumda asla çok sayıda olmamalıdırlar ve bireyler arasındaki aşırı rekabeti ve agresifliği önlemek için 50 litreye bir keşiş yengecinin düşmesi hedeflenmelidir.
Aşırı sayıda olmalarının beraberinde getireceği başka bir sorun da popülasyon yoğunluğu arttıkça, yiyecek kaynaklarının muhtemelen sınırlı hâle gelmesi sonucunda ortama zarar verme eğilimlerinin baş gösterecek olmasıdır.
Bu iki tür, az sayılarda olduklarında, saçsı algleri ve hatta siyanobakteriyel yapıları tüketerek mutlu bir şekilde yaşayacakken, aç kalma durumunda hem durağan hem bazı hareketli omurgasızları yemeye başlayacaktır. Özellikle deniz minaresi ve turbo salyangoz gibi yumuşakçalar risk altındadır.
Hantal yapısıyla üzerlerinde gezinerek hassas durağan omurgasızlara çoğunlukla zarar verecektir ve çok sayıda olurlarsa türdeşler arasında agresif tutumlar ortaya çıkacaktır. Ayrıca gastropodları (karından bacaklılar) da yiyebilir; bu yüzden bu gibi durumları minimize etmek için düzenli olarak beslenmesine katkı sağlanmalıdır.
Cüce Zebra Keşiş Yengeci (Calcinus laevimanus) ismini bacaklarını süsleyen siyah beyaz çizgilerden alır. 4 cm. boya ulaşabilen bu Pasifik kökenli tür, mavi gözleri ve turuncu antenleriyle oldukça güzel bir canlıdır. İyi bir otlayıcı olmasıyla yararlı bir temizlikçi olarak kullanılabilir.
5 cm. boya ulaşabilir ve zehirli konik salyangozların kabuklarını kendisine yurt edinir. Pahalı bir türdür ama bir tane edinir ve gereksinimlerini karşılayabilirseniz, verdiğiniz paraya değecektir.
Cadılar Bayramı Keşişleri resif akvaryumları için riskli seçimler olabilir ve onları hassas balıkların ve omurgasızların bulunmadığı bir ortamda bakmak en iyisidir. Bununla birlikte, bu ağırlıklı olarak gececil olan tür, yararlı temizleyici faaliyetler de üstlenebilir. Ortamda yetersiz miktarlarda artık varsa, düzenli olarak ek besin sunulmalıdır.
Yararlı bir temizlikçi olmakla birlikte, sakar bir yapısı vardır ve bu durum onun resif akvaryumlarına uyumluluğunu kısıtlar. Birçok omurgasız, bu hantal ve sakar yengecin üzerinde dolaşmasından hoşlanmaz. Yine de sadece balık (fish only) akvaryumları için oldukça yararlı olabilir.
En ilgi çekici türlerden biri olan Anemon Keşiş Yengeci (Dardanus pedunculatus), Hint - Pasifik kökenlidir. 6 cm. boya erişebilen bu keşiş, kendisini ahtapot saldırıları gibi dış etkilerden korumak için çok zeki bir strateji geliştirmiştir: Kabuğunun üzerini anemonlarla donatır!
Bu knidli 'korumalarına' çok güvenen keşiş, taşınması sırasında onları eski kabuğunun üzerinden alıp yenisi üzerine yerleştirir.
Bu, hem yengecin hem de anemonun yarar sağladığı mutualist bir ilişki olarak görünmektedir. Yengeç, kafadan bacaklı avcıları uzak tutar ve anemon da çok obur bir 'araçla' hareket imkânı bulur. Yengecin beslenmesi sırasında ortaya çıkan yem parçacıkları bulutu, anemon için kolay besin anlamına gelir.
Keşiş, bacakları üzerinde kalıcı dikenlere sahiptir ve küçük bireyler resif üzerinde yararlı temizlikçiler olarak faaliyet gösterebilirken, büyük bireyler çok çeşitli omurgasızları tüketerek oldukça yıkıcı bir etki yaratabilir.
Kaplan Keşiş Yengeci de Hint - Pasifik kökenlidir ve tek tür hâlinde veya sadece agresif balıkların bulunduğu bir akvaryumda bakılabilir.
Parlak turuncu renklenmesi ve oldukça kıllı bacaklarıyla gerçek bir canavar görünümündedir. 10 cm. boya ulaşabilen bu çok agresif tür, yakalayabildiği tüm omurgasızları afiyetle yiyecektir. Bu keşiş hatta küçük dikkatsiz balıkları bile avlayabilme yeteneğine sahiptir.
Bir ev taşımanın tamamen uzağında olan keşiş yengeçleri vardır ve kendilerine daha kalıcı yuvalar edinirler.
Bu hassas keşiş yengeçleri temizleyici faaliyette bulunmaz ama bunun yerine küçük plankton parçalarını ve diğer partikülleri yakalamak için antenlerini kullanarak, suyu filtreleyerek beslenme uyumluluğu geliştirmişlerdir.
Avludaki savaş
Türdeşlerin bir arada tutulma durumunda, bazı keşiş yengeci türleri kabuklar uğruna kavga edecektir. Büyüdükçe daha ferah bir 'yeni eve' taşınma ihtiyaçları ortaya çıkar ve bu da aralarında agresif tutumlara neden olabilir.
Bir tanesi başka birinin 'malikânesine' göz dikerse, kendi kabuğuyla rakibine vurabilir. Bunun üzerine kurban geri çekilirken, saldırgan ataklarını yeterli yoğunlukta ve sıklıkta devam ettirebilirse, istediğini er ya da geç elde edecektir.
Ancak saldırgan ataklarını aynı ölçüde sürdüremezse, sonuç olarak vazgeçmek durumunda kalacaktır.
Kaya veya sert bir yer
Tüm keşiş yengeçleri gastropod kabuklarında yaşamaz; bazıları, yumuşakça evlerinin bulunmadığı zamanlarda farklı korunma yöntemleri geliştirir.Avustralya'da yaşayan Kum Taşı Hermit Yengecini (Cancellus spp.) ele alalım. Doğal sularında görülen kum taşı parçalarının içerisine bir delik açmaya başlar ve delik yeterli açıklığa sahip olduğunda, kabuk yerine bu taş parçasını kullanır.
Yazan: Dave Wolfenden
Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: practicalfishkeeping.co.uk
İlgili makale: Keşiş Yengeçleri, Yeni Yuvalarına Çabucak Uyum Sağlıyor
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder