Stanford Üniversitesi Tıp Okulundan bilim adamları, akvaryumlardaki Zebra Daniolar (Danio rerio) üzerinde çalışma yaptılar ve özel gece görüşlü kameralar kullanarak gece davranışlarının videolarını kaydettiler.
Uzun çekim görüntülerinin izlenmesinin ardından araştırmacı Tohei Yokogawa, ister su yüzeyinin hemen altında isterse de akvaryumun tabanında olsun, balıkların gece boyunca kuyruk hareketlerini yavaşlattıklarını ve hareketsiz kaldıklarını onayladı.
Bütün gece boyunca: Dinlenmekte olan balıkların esasen uyuyup uyumadığını anlamak için, Yokogawa’nın, yorgunluk sıkıntısı çekerken kısa ve hafif uykuya dalma olarak bilinen “uyku tepkisi” sürecini deneyimleyip deneyimlemediklerini belirlemesi gerekiyordu.
Bunu test etmek için balıklar yorgun ve uykudan mahrum bırakılmalıydı.
Akvaryum camına hafifçe vurmak ve bir su altı hoparlörüyle akvaryum içerisinde yüksek sesli ortam yaratmak, balıkların uyumalarını önlemedi ama suya “hafif elektrik akımı” verilmesi, uyanık kalmalarını sağladı.
Balıkları uyanık tutmanın ipucunu bulduklarında araştırmacılar, uykuya dalmaya çalıştıkları her defasında balıkları uyaracak bilgisayar donanımlı bir sistem geliştirdiler.
Uykudan mahrum edilmiş Daniolar barışçıl ve karanlık bir akvaryuma döndüklerinde, uzun uykulara dalarak aşırı yorgunluklarının acısını çıkardılar.
Yokogawa: “İlk başta otomatik bir uykudan mahrum edici sistemimiz yoktu, bu yüzden onları kendim uyanık tutmaya çalıştım ve ben kendim de uykusuz kaldım.”
Uyku bilimi için model organizma: Bulgular, uykuyla ilgili süreçler hakkında yeni keşifler yapmak için bilim adamlarının Zebra Danioları kullanmalarına olanak sağladı.
Bu, uyku bilim adamları için iyi bir haber çünkü önceki çalışmalarda kullanılan sıçanlar ve köpeklerin aksine Zebra Danioların büyük miktarlarda üretilmeleri hızlı, kolay ve ucuz şekilde gerçekleşiyor.
Belli bir uyku düzensizliği gösteren tipler belirlendiğinde, düzensizliğin daha kolay şekilde incelenmesi için özelliği taşıyan özel balık grubu üretilebilir.
Çalışma ekibinin lideri Emmanuel Mignot: “Zebra Danio larvasının transparan olması, canlı bir balıkta bile doğrudan bakarak onun nöronal ağını görebileceğiniz anlamına gelmektedir.
“Düşüncemiz, uyku düzeninin nörobiyolojisini anlamamız için bu özelliği bir başlangıç noktası olarak kullanmayı denemektir.”
Uykusuzluk ve uyku hastalığı: Mignot’nun laboratuvarında, 1999 yılında Doberman ve Labrador ırkı köpeklerde narkolepsiye (uyku hastalığı) yol açan bir gen ve beyinde davranışları kontrol eden kısım olan hipotalamustaki nöronların (sinir hücresi) hipokretin adı verilen bir nöropeptit salgıladığı bulunmuştu.
Narkoleptik (uyku hastalığı çeken) köpeklerde, hipokretin için çalışan bir algılayıcı sinir eksikliği söz konusudur ki bu, uyuşukluk ve uyku düzensizliği sıkıntıları çekebilecekleri anlamına gelmektedir.
Çalışma ekibi, narkoleptik köpeklerde görülen benzer bir tür mutasyonu paylaşan Zebra Danioları belirlemeye çalıştı; bu sayede gelecekte narkolepsi süreçleri üzerine çalışma yapmaları çok daha kolay olabilecektir.
Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: practicalfishkeeping.co.uk
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder