 |
| Zincir Müren (Echidna catenata) |
Mürenler bir deniz akvaryumu için benzersiz ve çarpıcı olabilen, esrarengiz, güzel ve bildik balıklardır. Sert, hastalığa dirençli, dayanıklı ve beslenmesi kolay canlılardır ve bazıları harika bir akvaryum balığı olabilir; hatta birkaçı resif uyumludur.
Dünyada çok sayıda müren türü vardır ancak sadece çok azı bir ev akvaryumunda bakılabilir. Örneğin Gymnothorax veya Echidna cinslerine mensup birçok müren, ev akvaryumları için uygundur; yine de bu makalede farklı cinslerden türlere de odaklanılmaktadır.
Bakım Şartları
Burada bir deniz akvaryumu kurulumu ve bakımı hakkında detaylara girmek pek mümkün olmasa da müren beslerken akılda tutulması gereken birkaç önemli konuyu dile getirmek istiyorum.
Mürenler çok farklı uzunluklarda olur, dolayısıyla birçok farklı büyüklükteki akvaryum için uygundurlar. Başta su değişimleri olmak üzere, balık sayısını etkileyen çok sayıda faktörün olduğunu unutmamak gerekir. Birçok durumda tüm mürenler, büyük hacimlerdeki atıkları bertaraf edebilecek akvaryum sistemlerine ihtiyaç duyar. Etçil olan bu balıklar, büyük hacimlerde azotlu atık, başka bir deyişle çokça amonyak üretir. Ek olarak birçok tür iri yapılıdır ve bunlar oldukça fazla pislik meydana getirir. Etkili bir biyolojik filtrasyon sistemi, bolca su değişimleri ve güçlü bir protein skimmer, uygun su kalitesini sürdürmek adına kesinlikle şarttır.
Akvaryum Büyüklüğü
Belli bir balık için ihtiyaç duyulan akvaryum büyüklüğünü tespit ederken göz önünde tutulması gereken birçok faktör arasında, balığın büyüklüğü ilk sıralardadır. Bu faktörler karşıtlık ifade edebilir; mürenler gibi iri yapılı balıklar, daha küçük balıklara göre daha büyük akvaryumlara ihtiyaç duyar ama yine mürenler gibi yerleşik balıklar için, daha aktif balıklara göre daha az alan gerekir. Herhangi bir tür için en düşük akvaryum büyüklüğünü belirlerken temel kural, minimum akvaryum genişliğinin balığın uzunluğundan fazla olmasıdır ki bu sayede balık etrafında dönmek için kendisini kıvırmak zorunda kalmasın ve minimum akvaryum uzunluğunun balığın uzunluğunun birkaç katı olmasıdır ki balık, akvaryumun sonuna gelmeden önce rahatça yüzebilsin.
Mürenler kütlelerine oranla oldukça uzun ve diğer birçok balığa göre çok daha elastiktir; yine de akvaryumda eğilip bükülmeden yuvalarını bulabilmelidirler. 75 cm. uzunluğundaki bir müren, 45 cm. genişliğindeki bir yerde dönüş yapabilir ama kesinlikle daha geniş bir alanı tercih edecektir. Çok miktarda atık ürettiğini de düşünürseniz, ona büyük bir akvaryumda bakmayı tercih etmelisiniz.
Küçük müren türleri 280 litrelik akvaryumlarda bakılabilirken, daha büyük türler 475 litrelik veya daha büyük akvaryumlara ihtiyaç duyacaktır. Ev akvaryumları için önerilmeyen en iri müren türleri içinse halk akvaryumlarındaki gibi devasa akvaryumlar gerekir.
 |
| Akdeniz Müreni (Muraena helena) * |
Bu utangaç balıklar, akvaryumda saklanabilecekleri bolca kovuk ve benzeri yerler ister. Akvaryumda mürenin tamamen içine girebileceği genişlikte en az iki yerin bulunduğundan emin olmalısınız. Küçük kayalarla desteklenmiş büyük kayalar ve nalburdan alacağınız 10 cm. çaplı PVC borular, mürenler için harika sığınaklar oluşturur. Yeterli saklanma bölgesine sahip olmayan bir müren kesinlikle strese girecektir, dolayısıyla rahat etmesini sağlayacak bolca saklanma yeri oluşturmanız gerekir. Bulunduğu ortamda kendisini rahat hisseden bir müren daha az utangaç, hastalıklara daha az yatkın ve daha iştahlı olacak ve doğal davranışlarını daha çok sergileyecektir.
Tüm mürenlerin harika birer kaçış uzmanı olduklarını unutmayın. Akvaryumun üzerinde mürenin kafasının sığacağı büyüklükte herhangi bir açıklığın olması, kaçışa olanak sağlayacaktır. Mürenler arasında yaygın görülen bir ölüm nedeni, akvaryumdan kaçmaları ve kurumalarıdır; bu yüzden bunun için önlemler almalı ve mürenin geçebileceği aralıkları dikkatlice kapatmalısınız. Mürenin itip kaldıramayacağı şekilde sabitlenmiş ağır akvaryum kapakları tek çözümdür. Bir akvarist için mürenin kuvvetini, esnekliğini ve inceliğini anlamak çoğunlukla zordur. Güvenliksiz cam veya akrilik kapakları kolaylıkla itebilir ve akvaryumun dışına çıkabilirler. Güçlü burunlarıyla içgüdüsel olarak herhangi bir boşluk veya aralık arayan bu hayvanları engellemek için olabildiğince ağır bir kapak şarttır.
Beslenmeleri
Mürenler etçildir ve balık veya kabuklularla beslenirler. Canlı gümüş balığı ve mavi yengeç bulmak her zaman mümkün olmadığından, müreninizin taze veya dondurulmuş deniz hayvanı etlerini de yemeye alışmasını isteyeceksiniz. Mürenin güçlü çenelerinin neden olacağı yaralanmalardan sakınmak için bir besleme aparatı lazımdır (Ben maşa ve şiş kullanıyorum). Mürenlerin koku alma duyuları çok gelişmiştir ve akvaryum ortamına aşağı yukarı bir haftalık alışma süresinin ardından normal şartlarda, besleme aparatıyla sunulacak karides, midye, yengeç ve kerevit etleri veya hazırlanıp dondurulmuş yemler yemeye başlaması gerekir.
Mürenlere sık sık yem verilmemelidir. Genç bireyler haftada iki defa ve neredeyse yetişkin olanlar haftada bir veya daha az beslenmelidir. Bir mürenin açlıktan ziyade aşırı beslenmeyle ilişkili iç organ sorunlarından ölmesi oldukça yaygındır. Müreninizi balıkçınızdan satın alacağınız çeşitli deniz hayvanı etleriyle hazırlayacağınız yemlerle beslemelisiniz ve yeterli seviyede uygun besinin bulunması amacıyla tüm yemlere vitamin takviyesi yapmalısınız.
Güvenlik Konusu
Mürenlerin düşük görme kuvvetine sahip oldukları ve yem kokusu aldıklarında herhangi bir şeyi ısırabildikleri hususunda dikkatli olmalısınız; eğer elinizi ısırırlarsa, tıbbi yardıma ihtiyaç duyacağınız şekilde kötü bir yaralanmaya neden olabilirler. Daima bir besleme çubuğu veya maşası kullanın ve akvaryuma elinizi sokarken çok dikkat edin. Mürenlerin nahoş canlılar olduğunu kastetmiyorum; kötü şöhretlerine rağmen utangaç balıklardır ve kışkırtılmadıkları müddetçe saldırmazlar ama yanlışlıkla veya onları korkuttuğunuzda ya da tehdit ettiğinizde sizi ısırabilirler.
Kendilerini koruyabilmelerine ve bunu kesinlikle yapacak olmalarına rağmen, bir saldırı başlatan taraf olmazlar. Gündüz saatlerini çoğunlukla kafaları görünür şekilde deliklerinde geçirirler. Geceleri ise uyuyan avlarını arayarak resif boyunca dolaşırlar. Şaşırtıcı olmayan şekilde yiyecek bulmak için ağırlıklı olarak görme değil, koklama duyularından faydalanırlar. Bu keskin dişli ve neredeyse kör avcıları elle beslemek, müreni besleyen elin farkında olmayarak ısırılması sonucunda ciddi yaralanmalara yol açar. Zehrin müren ısırığından gelip gelmediği belli değildir ama şiddetli travma ve enfeksiyon kesinlikle olasıdır.
Ev Akvaryumları için Uygun Müren Türleri
Aşağıdaki mürenler, canlı olmayan yemlere kolaylıkla alışabilir ve uyumlu olmalarıyla ev akvaryumları için harika adaylardır. Aşağıdaki türler, kaliteli su şartlarının sürdürüldüğü, kaçmaların önlendiği ve aşırı yemleme yapılmadığı müddetçe akvaryum ortamında on sene veya daha uzun süre yaşatılabilmektedir. Çoğu müren türü bölgeci olma eğilimindedir; aksi belirtilmediği müddetçe akvaryumda sadece tek bir müren olmalıdır.
 |
| Kar Tanesi Müren (Echidna nebulosa) |
Maksimum uzunluk: 100 cm.
Kar Tanesi Müren, akvaryum ticaretine en fazla sunulan mürendir ve bunun iyi bir nedeni vardır: Karma akvaryumlarda veya resif akvaryumlarında kolaylıkla bakılabilen, küçük, uysal, renkli ve dayanıklı bir mürendir. Aynı akvaryumda birden fazla birey olabilir çünkü bu tür, kendi türdeşlerine karşı bile çok uysaldır. Kar Tanesi Müren kabukluları avlayacaktır, dolayısıyla yaşadığı akvaryumda süslü yengeçler, ıstakozlar veya karidesler olmamalıdır. Müren beslemek isteyen akvaristler için şiddetle önerilen bir türdür.
Zebra Müren (Gymnomuraena zebra)
Maksimum uzunluk: 150 cm.
Zebra Müren, balıklara ve kabuklular haricindeki omurgasızlara karşı uysal olmasıyla büyük ev akvaryumları için uygun, göz alıcı bir balıktır. Bu iri müren, akvaryum ortamına kolaylıkla uyum sağlar ve sıra sıra siyah, kahverengi ve beyaz dikey çizgileriyle benzersiz bir desenlenmeye sahiptir. Özellikle gündüz saatlerinde çok utangaç olabildiğinden, akvaryumda çok sayıda saklanma yeri bulunmalıdır. Çabucak büyüyebildiği unutulmamalıdır; mesela benim Zebra Mürenim her ay yaklaşık 2,5 cm. büyüyor. Zebra Müren satın alırken, akvaryum ortamına daha çabuk alışacağından, daha küçük bir bireyin seçilmesini öneririm.
Zincir Müren (Echidna catenata)
Maksimum uzunluk: 160 cm.
Zincir Müren, beyaz üzerine siyah veya kahverengi desenli benzersiz bir mürendir. Barışçıldır ve kabuklularla beslenir. Zebra Müren ile benzer büyüklüğe, bakım şartlarına ve davranış biçimine sahiptir; büyük deniz akvaryumları için harika bir cazibe nesnesi olabilen bir başka sıra dışı mürendir. Ev akvaryumları için önerilen en büyük mürenlerden biridir, dolayısıyla bu durum için hazırlıklı olunmalıdır.
 |
| Altın Müren (Gymnothorax miliaris) |
Maksimum uzunluk: 68 cm.
Altın Müren, görece küçük boyu ve uysal yapısı ile deniz akvaryumları için harika bir seçim olur. Parlak sarı ve altın renginden alaca kahverengi ve altın rengine kadar birkaç farklı renk varyetesi vardır. Kabukluları ve muhtemelen küçük balıkları yiyecektir, dolayısıyla akvaryum arkadaşları seçilirken dikkat edilmelidir. Kar Tanesi Müren ile birlikte, daha az deneyimli akvaristler için önerilebilecek iki türden biridir.
 |
| Ejderha Müreni (Enchelycore pardalis) |
Maksimum uzunluk: 90 cm.
Çok nadir bulunan ve adını hak eden sıra dışı bir mürendir. Kırmızı, turuncu, sarı, kahverengi ve beyaz noktalı deseni, alev biçiminde dikey olarak uzanan kırmızı ve beyaz burun delikleri ve çıkıntılı keskin dişleri bu mürene kovuğundan dışarı doğru bakarken minyatür bir ejderha görünümü verir. Büyük akvaryumlar için iyi bir seçimdir ama nadiren ve yüksek fiyatlardan satışa sunulur. Ejderha Müreni balıkçıldır ve kafası büyüklüğünde veya daha küçük balıkları kesinlikle avlayacaktır, bu yüzden akvaryum arkadaşları seçilirken dikkatli olunması gerekir.
Boynuzlu Müren veya Petek Müren (Muraena melanotis)
Maksimum uzunluk: 100 cm.
Ejderha Müreni ile benzer desenlenmeye sahip olan Boynuzlu Müren, siyah beyaz petek deseninden turuncu, kahverengi ve beyaz noktalı desenlenmeye kadar birkaç farklı renk varyetesinde görülür. Petek Müren ağırlıklı olarak kabuklularla beslenir ve çoğunlukla yavaş hareket eden küçük balıklar haricinde balıklara zarar vermez.
Cüce Müren veya Altın Cüce Müren (Gymnothorax melatremus)
Maksimum uzunluk: 25 cm.
İşte bir güzel tür daha! İnsanlar sıklıkla diğer türler kadar büyümeyen ve ev akvaryumunda bakılabilecek cüce bir mürenin olup olmadığını soruyorlar. Cevap tedbirli bir “Evet, var” olur. Tedbirli olmak lazım çünkü bu Altın Cüce Müren, sadece 25 cm. uzunluğa ulaşır. Bulması zor ve pahalı bir balıktır. Büyüklüğüne, kondüsyonuna ve renklenmesine göre fiyatı artabilir. Bir kıyaslama yapılacak olursa aynı fiyata on tane veya daha fazla sayıda Kar Tanesi Müreni alınabilir.
Sonuç
Beslemenin düşünülemeyeceği kadar büyüyen çok sayıda müren türü olsa da bu makalede tanıtılan birkaç tür, ihtiyaçları karşılandığı müddetçe ev akvaryumlarında uzun ve sağlıklı şekilde yaşatılabilecektir. Ben şov akvaryumları için büyük ve ilgi çekici balıklar arayan akvaristler için bu bir grup benzersiz balığı şiddetle öneriyorum.
Yazan: Mike Maddox
Çevirmen: Anıl Altın
Çevirmenin notu: * Orijinal makalede adı geçmeyen ama sularımızda yaşayan Akdeniz Müreni, tropikal bir balık olmaması nedeniyle ev akvaryumlarında bakımı pek önerilmeyen bir türdür.
Kaynak: Tropical Fish Hobbyist dergisi, Eylül 2009 sayısı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder