Doğal Dünyanın Altın Madalya Sahipleri

Özellikle Olimpiyatlar gelip çattığında koşma, zıplama ve dalış gibi sporlar, herkesin aklında oluyor ve dünya, en iyi insan atletlerin rekabetlerine odaklanıyor. Ancak insanlar, olağanüstü atletizm becerileri sergileyen tek canlılar değil. IUCN (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği) bize doğal dünyanın altın madalya sahiplerini tanıtıyor.

Bazıları IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesinde bulunan bu hayvan atletler, doğal dünyadaki en hızlı sürat koşucuları, en yükseğe zıplayan yüksek atlamacılar ve en zarif jimnastikçiler.

İşte her biri kendi dalında altın madalya sahibi olan canlılar:

Okçuluk - İnce Pullu Okçu Balığı (Toxotes microlepis): Okçu balığı, özel olarak gelişmiş ağzıyla su püskürterek, karada yaşayan böcekleri (uçan sinekler veya dalların üzerindeki böcekler) ve diğer küçük hayvanları avlar. Bu tür, Güneydoğu Asya’da kara bitkilerinin su yüzeyine uzandığı akıntılı ya da durgun tatlı veya acı sular boyunca görülür. İnce Pullu Okçu Balığı, IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde listelenmektedir.

Artistik Jimnastik - Çevik Gibbon (Hylobates agilis): Gibbonlar, asimetrik barlarda sergilenen jimnastik becerilerine benzeyen zarif jimnastik hareketleriyle ünlüdür. Sumatra, Batı Malezya ve Güney Tayland’da yaşayan Çevik Gibbon, dallar arasında her iki ön kolunu da kullanıp hareket ederek ağaçtan ağaca geçiş yapar. Günümüzde IUCN Kırmızı Listesi’nde yer alan 16 gibbon türü vardır ve Çevik Gibbon, Türü Tükenme Tehlikesi Altında kategorisinde listelenmektedir.

Boks - Avrupa Yabani Tavşanı (Lepus europaeus): Avrupa Yabani Tavşanının üremesi, baharda “Mart Çılgınlığı” adı verilen süreçte gerçekleşir. Dişiler, erkeklerle “boks yaparak” onların kuvvetlerine göre eşlerini seçer; dişiler ve erkekler karşılıklı arka ayaklarının üzerinde durur ve ön ayaklarıyla birbirlerine vururlar. Dişiler, erkeklere göre biraz daha iri yapılı olduğundan, sadece güçlü erkekler dişileri etkiler ve onlarla çiftleşme şansına erişirler. Avrupa Yabani Tavşanı, IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde listelenmektedir.

Dalış - Gök Doğan veya Bayağı Doğan (Falco peregrinus): Dünyanın en hızlı hayvanlarından biri olan Gök Doğan, avına odaklanıp gökyüzünden dalışa geçtiğinde, genel olarak saatte 320 km. hıza erişebilmektedir. Bugüne kadar kayıt altına alınmış en hızlı dalışı ise saatte 390 km.dir. Antarktika haricinde dünya geneline yayılmış olan bu tür, IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde yer almaktadır.

Binicilik - Sarı Gagalı Temizlikçi Kuşu (Buphagus africanus) ve Kırmızı Gagalı Temizlikçi Kuşu (Buphagus erythrorhynchus): Temizlikçi Kuşları, Afrika’nın otlayan memelilerinin sırtlarına binip, onların üzerinde yaşayan keneleri ve diğer parazitleri yiyen iki kuş türüdür. Temizlikçi kuşları ve memeliler arasındaki ilişki, genellikle iki taraf için de faydalıdır ama bazı durumlarda memeliler için zararlı olabilmektedir. İki Temizlikçi Kuşu türü de IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde listelenmektedir.

Yüksek atlama - Yaygın Köpük Böceği (Philaenus spumarius): Britanya boyunca yaygın olarak görülen bu böcek, avcılardan veya yaşadığı bitkilerle beslenen hayvanlardan zıplayarak kaçmasını sağlayan olağanüstü bir beceriye sahiptir. Yaygın Köpük Böceğini zıplatan güç, vücut ağırlığının 400 katıdır ve en yükseğe atlayıcılar, 700 mm.ye ulaşabilir ki bu ölçü, vücut uzunluğunun 115 katıdır; bu bir insanın 200 m. atlaması gibidir! Bu böcek, henüz IUCN Kırmızı Listesi’nde yer almamaktadır.

Cirit atma - Hint Oklu Kirpisi (Hystrix indica): Oklu Kirpilerin cirit benzeri dikenleri vardır ama Olimpik atletlerin aksine, bunları havaya fırlatmazlar. Oklu Kirpinin dikenleri, vücut sıcaklığını ayarlamaya yardımcı olur ve ayrıca savunma amaçlı kullanılır. Kendisini tehlike altında hissettiğinde, Oklu Kirpi daha büyük görünmek için dikenlerini kabartır. Hint Oklu Kirpisi, Türkiye’de ve Doğu Akdeniz’de de kayıt altına alınmıştır ve Güneydoğu ve Orta Asya’dan (Afganistan ve Türkmenistan dâhil) Pakistan, Hindistan, Nepal, Çin ve Sri Lanka’ya kadar dağılım gösterir. IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde listelenmektedir.

Maraton - Kuzey Sumrusu (Sterna paradisaea): Bu kuş, her yıl yazın ürediği yüksek Arktik kesiminden kışladığı Antarktika’ya kadar göç eder; bu bazı bireylerin her yıl 80.000 km.den fazla uçtuğu anlamına gelmektedir! 30 yıldan fazla sürebilen hayatı boyunca Kuzey Sumrusu, yaklaşık olarak üç defa aya gidip gelme mesafesine eşit bir yolculuk gerçekleştirir. Kuzey Sumrusu, IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde yer almaktadır.

Yelkencilik - Yelken Balığı (Istiophorus platypterus ve Istiophorus albicans) Yelken Balığı, kendisine bu ismin verilmesine neden olan yelken görünümlü büyük bir sırt yüzgecine sahiptir. Yüzgeç, vücut uzunluğu boyunca devam eder ve açıldığında, vücut genişliğinden daha geniş olur. Yelken Balığının Atlantik popülasyonu Istiophorus albicans olarak, Hint-Pasifik popülasyonu ise Istiophorus platypterus olarak sınıfandırılır. Yelken Balığı, IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde yer almaktadır.

Atıcılık - Himalaya Balsamı (Impatiens glandulifera): Himalaya Balsamının olgun meyveleri, bir patlama sesiyle açılır ve tohumlar belli bir mesafeye “atış yapılır biçimde” fırlatılır. Bereketli bir tohum üreticisi olan her bir bitki, yaklaşık 2.500 tohum üretebilir ve tohum dağıtma tekniği, bitkinin yeni alanlarda koloni kurmasına yardımcı olur. Himalayalar’a özgüdür ama sonradan getirildiği Avrupa’da ve diğer yerlerde de yetişmeye başlamıştır; istilacı bir tür olma ve diğer bitkiler üzerinde baskın gelme özelliği vardır. Henüz IUCN Kırmızı Listesi’nde yer almamaktadır.

Gülle atma - Sakallı Akbaba (Gypaetus barbatus): Sakallı Akbaba, yırtıcı bir kuştur ve eski dünya akbabaları içinde en büyüklerinden biridir. Bu kuş, gülle atma altın madalyasını kazanır çünkü büyük kemikleri, kırmak ve içlerindeki besleyici iliği yemek üzere çok yükseklerden aşağı bırakır. Bu türün dağılımı, Güney Avrupa’dan Orta Doğu boyunca Kuzeydoğu Çin’e kadar uzanır ve ayrıca Kuzey, Doğu ve Güney Afrika’da da görülür. Sakallı Akbaba, IUCN Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe kategorisinde listelenmektedir.

Sürat koşusu - Çita (Acinonyx jubatus): Çita, dünyadaki en hızlı kara hayvanıdır ve kısa koşularda saatte 113 km.ye kadar hıza ulaşabilir. En hızlı insan sürat koşucusu olan Usain Bolt, saatte 44,6 km.ye erişebilmektedir. IUCN Kırmızı Listesi’nde Hassas kategorisinde yer alan Çita, Afrika genelinde görülür ve İran’daki alt türü (Acinonyx jubatus venaticus) ise, Kritik Tehlikede kategorisindedir.

Ritmik jimnastik - Cennet Kuşları (Paradisaeidae familyası): Cennet Kuşları, renkli tüyleriyle ve parlak renkli kıyafetleri içindeki jimnastikçileri anımsatan dans benzeri gösterileriyle ünlüdür. Erkek Cennet Kuşları, kur yapma davranışı ile dişileri etkileme rekabetine girer. İster bireysel olarak ister grup halinde kur yapma çılgınlığına katılan erkekler, tüylerini göstererek hoplar, kafalarını sallar ve güzel uzun flama benzeri tüylerini sallar. Eğer bir erkek, bir dişiyi etkilemeyi başarırsa, ödülü dişiyle çiftleşmek olur. Papua Yeni Gine ve Endonezya’da yaşayan ve Paradisaeidae familyasının üyeleri olan Cennet Kuşları arasında Siyah Sivri Gagalı Cennet Kuşu (Epimachus fastuosus), Mavi Cennet Kuşu (Paradisaea rudolphi) ve Wahnes Parotiası (Parotia wahnesi), IUCN Kırmızı Listesi’nde Türü Tükenme Tehlikesi Altında kategorisinde yer almaktadır.

Triatlon - Galapagos Deniz İguanası (Amblyrhynchus cristatus): Bu hayvanı bisiklet kullanırken göremezsiniz ama Galapagos Deniz İguanası, dünyada karada koşan ve okyanus dalgalarının altında yüzen tek kertenkeledir. Deniz alglerini yemenin arayışında, iri erkeklerin 20 m. derinlikte yüzebilme ve su altında 30 dakika kalabilme özelliği vardır. Soğuk deniz suyunda beslendikten sonra Deniz İguanaları yeniden ısınmak için karada güneş banyosu yapar. Galapagos Deniz İguanası, IUCN Kırmızı Listesi’nde Hassas kategorisinde yer almaktadır.

Halter - Gergedan Böceği (Xyloryctes thestalus): Bu böcek, vücut kütlesinin 30 katından fazla ağırlıktaki yükleri taşıyabilme özelliğine sahiptir ve bu açıdan, dünyadaki en güçlü hayvanlar arasındadır. Kıyaslama açısından, bir Olimpiyat müsabakasında bir insan tarafından kaldırılmış en yüksek ağırlık 263,5 kg.dir ve bu kaldırış, Hüseyin Rızazade tarafından gerçekleştirilmiştir; bu ağırlık, kendi vücut ağırlığının bir buçuk katıdır ve ortalama dört insan ağırlığına denktir. Gergedan Böceği, Arizona, New Mexico ve Meksika’da bulunur ve henüz IUCN Kırmızı Listesi’nde yer almamaktadır.


Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: ecology.com