Bir karantina akvaryumunun kurulumuyla birlikte balıkların banyo yaptırılmaları, hastalığın yayılmasının önlenmesi açısından oldukça etkili olabilir.
Balıkların banyo yaptırılmaları, ana akvaryuma dâhil olmalarından önce harici bakterilerin, parazitlerin ve diğer hastalık yapıcı organizmaların giderilmesini sağlayacaktır. Banyo yaptırma, önleyici karantina uygulamasından sonraki en iyi uygulamadır. İkisi arasındaki temel fark, banyonun harici bir tedavi yöntemi olmasıyken, karantina akvaryumunun balığın gözlemlenmesi ve iç hastalıklar ve parazitler için de tedavi yapılmasına imkân sağlamasıdır.
Karantina akvaryumu kullanmanın faydaları, saymakla bitirilemez. Tüm canlılar değerlidir ve karantina akvaryumu, başta resif akvaryumları gibi yüksek bütçeli kurulumlar için koruyuculuk ölçütünü iki katına çıkarmaktadır.
Banyo uygulaması da temelde ikiye ayrılmaktadır: Kısa süreli banyolar ve uzun süreli banyolar. Adlarından da anlaşılacağı üzere, kısa süreli banyolar aşılmaması gereken kısa süreli tedaviler iken (Hatta bazılarında balık sadece sıvıya batırılıp çıkarılır.), uzun süreli banyolarda uzun süreli bir tedavi uygulanır.
Bir balık, yeni getirildiğinde veya hastalandığında karantina akvaryumuna alınmadan önce banyo yaptırılmalıdır; enfeksiyon ana akvaryumda yayılmışsa, tedavi olarak ille de banyo önerilmez. Balık banyo sırasında strese girdiğinden, bağışıklık sistemi sıklıkla zayıf düşer. Eğer ana akvaryum hâlâ enfeksiyonluysa; bu durum, tedavi edilmiş balığın önceden olduğundan daha çabuk şekilde hastalığa yakalanmasına neden olabilir.
Banyo Çözeltileri
Tatlı Su Banyosu (Sadece tuzlu su balıkları için)
Tatlı su banyosu, muhtemelen tuzlu su türleri için en yaygın olarak yapılan uygulamadır ve balığın vücudu üzerindeki birçok potansiyel zararlı paraziti uzaklaştıracaktır.
İlgili parazitler:
• Paravortex (Siyah Benek Hastalığı), Tuzlu Su Beyaz Benek Hastalığına yol açanlar ile benzer yaşam döngüsüne sahip planaryaların neden olduğu bir hastalıktır.
• Cryptocaryonlar, Tuzlu Su Beyaz Benek Hastalığına yol açan parazit grubudur.
• Kadife Hastalığı veya Mercan Balığı Hastalığı (Yine Tuzlu Su Beyaz Benek Hastalığının yaşam döngüsüne benzer.), hem Tuzlu Su Beyaz Benek Hastalığı hem de farkedilemez ve oldukça bulaşıcı (ve balığın derisinde yaşayan) emici kurtlarla benzer belirtilere yol açtığından, teşhis edilmesi zor bir hastalıktır.
Tuzlu su türleri, osmoz adı verilen daimi sıvı değişimine sahiptir. Tatlı su, üreme döngüsünden bağımsız olarak (Örn. Tuzlu Su Beyaz Benek Hastalığı ilaçları sadece serbest yüzer konumdaki genç bireyler üzerinde etkilidir.) çok sayıda ölüme neden olacak şekilde parazitlerin hücrelerini bozacaktır.
Tatlı su banyosu; Siyah Benek Hastalığı, Tuzlu Su Beyaz Benek Hastalığı ve Kadife Hastalığına yol açan parazitlerin ve emici kurtların uzaklaştırılmaları açısından oldukça etkilidir ama bakterilere veya mantarlara karşı işe yaramaz.
Banyolar, saf su (tercihen ters osmoz) veya alternatif olarak damıtılmış su ile hazırlanmalıdır. Balık yakından gözlemlenmeli ve banyo 5 ila 10 dakika uygulanmalıdır.
Tuzlu Su Banyosu (Sadece tatlı su balıkları için)
Stres azaltımı sağlanır ve balık, iyileşmeye yardımcı olacak şekilde hastalıklarla daha kolay mücadele edebilir. Litre başına 1 çay kaşığı tuz kullanılmalı ve banyo süresi yaklaşık 30 dakika olarak ayarlanmalıdır. Bu banyo, koruyucu mukoza tabakasını taklit edecektir; bu sayede balığın hastalıkla mücadele etme yeteneği artacaktır.
Derinin, solungaçların ve yüzgeçlerin üzerindeki protozoa (bir hücreli parazitler), tuz banyosu ile etkili şekilde giderilebilir. Dikkat edilmelidir ki bazı balıklar tuzlu su banyosuna istenildiği şekilde yanıt vermez. (Örneğin bazı barblar, tetralar, kedi balıkları ve koi...) Yoğun bir konsantrasyon, dengelerinin kaybolmasına ve anormalleşmelerine neden olabilir. Bu noktada balık çok çabuk bir şekilde normal suya alınmalıdır.
Formalin Banyosu
Formalin (suda çözünmüş formaldehit gazı) dış parazitleri uzaklaştırmak için banyo şeklinde uygulanır. Formalin, hücre proteinlerini değişime uğratarak iş görür.
Formalin çoğunlukla Malakit Yeşili ile birlikte kullanılır ama başka bir ilaçla birlikte kullanılmaması gerekir. Oksijen azaltımına neden olduğundan, kullanımında aşırı dikkat gösterilmesi gerekir. Banyonun yaptırıldığı akvaryum veya kap, sürekli olarak havalandırılmalıdır. Formalin biyolojik filtreye de etki edecektir, bu yüzden ana akvaryuma asla eklenmemelidir.
Yaklaşık 60 dakika boyunca uygulanacak banyoda, 250 mg./l. formalin bulunmalıdır. Aşırı hasta veya zayıf balık, 30 dakika sonra alınmalıdır. Ilık sularda (21°C üzeri) 60 dakikaya kadar olan banyolarda formalin, 150 mg./l. ölçüsünde kullanılmalıdır.
Malakit Yeşili
Bu madde, tüm mantar enfeksiyonlarını balıktan uzaklaştırır. Malakit Yeşili, solunumla ilgili bir zehirdir ve hücre metabolizmasına zarar verir. Tek başına nadiren kullanılır; banyo, 10 dakika için 1-2 mg./l. veya 1 saat için 0,5 mg./l. içeriğe sahip olmalıdır.
Malakit Yeşili, yüksek pH seviyelerinde renksiz olacaktır ama bu, özelliğini yitirdiği anlamına gelmez.
Kendi başına veya başka ilaçlarla bir arada kullanılsa da ışık bu maddeyi etkisiz hâle getirecektir; dolayısıyla uygulama sırasında ışık en düşük seviyede tutulmalıdır.
Formalin ve Malakit Yeşili
Bu maddeler çoğunlukla bir arada kullanılır çünkü birbirlerinin yararlarını arttırırlar. Ayrıca bu şekilde, ayrı ayrı olduklarından daha az zehirleyicidirler.
Hem Malakit Yeşili hem Formalin, oksitleyici özelliklerini hastalığa neden olan organizmalar yerine çözünmüş organikler üzerinde kullanır. Bunun önüne geçmek ve uygun bir uygulama yapmak için, ters osmoz su kullanmak gereklidir.
Her iki madde de düşük pH seviyelerinde daha zehirlidir.
Metilen Mavisi
Metilen Mavisi; deri ve solungaç emici kurtlara, beyaz beneğe, kadife hastalığına, mantarlara, birçok dış parazite ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir. Bu madde, birçok omurgasız için bile oldukça güvenlidir. Metilen Mavisi, hücreleri boyayarak ve metabolizmalarını çalışamaz hâle getirerek iş görür.
Bu maddenin olumlu yan etkisi, methemoglobini dönüştürerek hemoglobin (oksijen taşıyan hücreler) artışına neden olma yeteneğidir. Bu özelliği nedeniyle Metilen Mavisi, nitrit ve siyanür zehirlenmelerinin tedavisinde de kullanılabilir.
Biyolojik filtre bakterilerini yok edeceği veya onlara ciddi şekilde zarar vereceği için, Metilen Mavisi ana akvaryumda kullanılmamalıdır. Ayrıca ekipmanı ve dekorları kalıcı şekilde maviye boyayabilir.
Yaklaşık 12 mg./l. dozaj, tuzlu su balıkları için bir saate kadar ve tatlı su balıkları için 10 dakikaya kadar uygulanmalıdır. Uygulama ayrıca 50 mg./l. dozaj için balık 10 saniye suya batırılıp çıkarılarak da yapılabilir.
Potasyum Permanganat
Potasyum Permanganat; kancalı kurtlar, balık biti, emici kurtlar, beyaz benek hastalığı, pamukçuk hastalığı, mantarlar ve birçok bakteri üzerinde etkili olacaktır.
Potasyum Permanganat içeren banyo, damıtılmış su ile hazırlanmalıdır çünkü organik maddelerin varlığı, etkililiği düşürecektir. Potasyum Permanganat oksitleyicidir ve artık parçacıklar, potansiyel parazitler/bakteriler etkilenmeden önce oksidatif enerjiyi tüketecektir.
Banyo, 4 saat için 2 mg./l. veya 30 dakika için 10 mg./l. dozajında hazırlanmalıdır. Tedavi süresince çözeltinin mor rengini koruması gerekir; gerekli tedavi süresinin bitiminden önce renkte açılma olursa, daha fazla Potasyum Permanganat eklenebilir.
Balık yakından takip edilmelidir. Aşırı doz durumunda Potasyum Permanganat, eşit miktarda hidrojen peroksit ile etkisizleştirilebilir. Birçok durumda, balığı saf sütün içerisine batırıp çıkarmak, bu kimyasalın etkilerini giderecektir.
Yeni Satın Alınan Balığı Banyo İçin Hazırlamak
Banyo uygulamasından önce, yeni satın alınan balık yeni çevresine (akvaryuma) alıştırılmalıdır. Önce balığı poşetiyle birlikte 15 dakika süresince akvaryumun içerisinde bekletmek gerekir. Bu, balığın su sıcaklığına alışmasını sağlayacaktır. Sonrasında, poşetteki su balıkla birlikte bir kaba aktarılmalı, bu suyun yarısı kadar akvaryum suyu da yine kaba ilave edilmelidir.
5 dakika aralıklarla su ilavesi iki üç defa daha yapılmalıdır. Bu, balığın akvaryumdaki su şartlarına alışmasını sağlayacaktır.
Banyo hazırlanırken sadece damıtılmış veya ters osmoz su kullanılmalıdır. Balık banyoları sadece yeni satın alınan balıklar için veya hastalık nedeniyle uygulanmalıdır.
Notlar: 1) Tedavi süresince balığı gözlemlemek şiddetle önerilir ve balık anormal davranışlar sergilemeye başladığında olabildiğince çabuk şekilde banyodan alınmalıdır. Anormal davranışlara ani hareketler, solunum yetmezliği ve suyun dışına zıplama eğilimi örnek olarak gösterilebilir.
2) Bunlar, gözleme dayalı bilgilerdir ve bilimsel olgu olarak görülmemelidirler. Balığınızı tedavi etmek için kullandığınız ilaçlarla ilgili olarak lütfen üreticilerin talimatlarını ve uyarılarını da dikkate alınız.
Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: algone.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder